Methali ni tungo fupi za kisanaa ambazo hutoa wosia/nasaha kwa lugha ya mafumbo.

Sifa za Methali

1. Huwa na maana ya ndani na ya nje.

Maana ya ndani huwa fiche na huhitaji hekima kuitambua. Maana ya juu huwa wazi kwani hurejelea vitu vinavyojulikana vizuri.

• Dua la kuku halimpati mwewe:
  • maana ya juu i wazi kwamba kilio na laana za kuku haziwezi kumwathiri mwewe alimnyang'anya kifaranga.
  • Maana ya ndani ni kwamba kilio cha mnyonge asiye na uwezo hakiwezi kumhangaisha mwenye nguvu/ mtesi wake.

2. Methali huwa na vipande viwili

• Mtaka cha mvunguni, sharti ainame
• Mpanda ngazi, hushuka
• Hasira, hasaraMifano ya Methali

3. Baadhi ya methali hutumia mbinu za lugha

• Takriri => kinga na kinga ndipo moto huwakapo
• Istiara => mzigo wa mwenzio ni kanda la usufi
• Tashbihi => mapenzi ni kama kikohozi, hayafichiki
• Kejeli => Ganda la muwa la jana chungu kaona kivuno
• Chuku => maji ya kifuu bahari ya chungu
• Tashihisi => sikio la kufa halisikii dawa

4. Methali huwa na mazingira

• Ukulima => mchagua jembe si mkulima
• Uvuvi => hasira za mkizi, furaha ya mvuvi
• Elimu => elimu ni mwangaza gizani hung'aa
• Familia => Uchungu wa mwana aujuaye ni mzazi

5. Baadhi ya methali ni refu, nyingine ni fupi

• Cha mkufuu mwanafuu ha na akila hu, cha mwanafuu mkufuu hu na akila ha. (refu)
• Akiba haiozi (fupi)

6. Methali huwa na wakati - kuna methali za kale na za kisasa

• Mti mkuu ukigwa wana wa nyuni huyumba (kale)
• Mti mkuu ukianguka ndege huwa mashakani (kisasa)

7. Methali huwa na funzo

Hakuna methali isiyokuwa na funzo lake.

8. Baadhi ya Methali huwa na Ukinzani

kuwepo kwa methali nyingine inayopinga maana ya hiyo

• Ngoja ngoja huumiza matumbo; mstahimilifu hula mbivu
• fuata nyuki ufe mzingani; fuata nyuki ule asali
• mavi ya kale hayanuki; mavi ya kale hayaachi kunuka

9. Baadhi ya Methali huwa na maana sawa

• Haraka haraka haina baraka;
  Polepole ndio mwendo;
  Simba mwenda pole ndiye mla nyama
• Mchagua jembe si mkulima;
  Mshoni hachagui nguo

Umuhimu wa Methali

• Methali huonya/hutahadharisha watu katika jamii dhidi ya maovu. k.v. Usipoziba ufa utajenga ukuta
• Methali hutoa mafunzo k.v bahari haivukwi kwa kuogelea
• Methali hutumiwa na waandishi, wazungumzaji na katika kazi mbali mbali za sanaa kama mapambo ya lugha
• Hutumika kutoa mawaidha katika jamii - mfano: asiyefunzwa na mama hufunzwa na ulimwengu
• Hutumika kuunganisha jamii pamoja. Kuna methali nyingi zinazosisitiza umoja k.m Umoja ni nguvu, utengano ni udhaifu; kidole kimoja hakivunji chawa.