Viunganishi ni maneno yanayoutumika kuunganisha, kulinganisha au kuonyesha uhusiano wa dhana mbili au zaidi.
Aina za Viunganishi
Zifuatazo ni aina mbalimbali za viunganishi kulingana na matumizi yake
Kuonyesha Umilikaji
| A-Unganifu |
Kiatu '_'cha'_' Mzee Sakarani kimepasuka. |
| KWA (umilikaji wa mahali) |
Mbinguni '_'kwa'_' kuna makao mengi. |
Kujumuisha
| na |
Baba, mama '_'na'_' watoto huunda familia kamili. |
| pamoja na |
Mwizi aliiba runinga '_'pamoja na'_' redio |
| fauka ya, licha ya |
'_'Fauka ya'_' mapigo yote, Kafa alikatakatwa kwa kisu. |
| zaidi ya, juu ya |
Unataka nini tena '_'zaidi ya'_' mema yote niliyokutendea? |
| pia, vilevile |
Alimpiga mkewe na bintiye '_'vilevile'_' |
| mbali na |
'_'Mbali na'_' hayo nitakujengea nyumba ya kifahari. |
| aidha |
Keti akitoka shuleni atapika. '_'Aidha'_' atampelekea nyanya sukuma wiki. |
| wala (kukanusha) |
Ndege wa angani hawalimi '_'wala'_' hawapandi. |
Kutofautisha
| lakini, ila |
Ongea naye'_'ila'_'usimwambie mipango yetu. |
| bila |
Tasha aliondoka '_'bila'_' kusema lolote. |
| bali |
Sitawaacha kama mayatima '_'bali'_' nitawatumia msaidizi. |
| kinyume na, tofauti na |
Jana kulinyesha '_'kinyume na'_' utabiri wa hali ya hewa. |
| ingawa, ingawaje |
Nitamtembelea '_'ingawa'_' sijui nitamwambia nini. |
| japo, ijapokuwa |
Nakuomba upokee nilichokileta '_'japo'_' ni kidogo sana. |
| ilhali |
Fungo zimepotea '_'ilhali'_' zilikuwa zimewekwa vizuri. |
| minghairi ya |
Waliendelea kutenda dhambi '_'minghairi ya'_' kuhubiriwa kanisani. |
| dhidi ya |
Vita '_'dhidi ya'_' gonjwa hilo vingali vinaendelea. |
Kuonyesha Sababu
| ili |
Hanna aliumizwa '_'ili'_' asikumbuke aliyoyaona. |
| kwa, kwa vile |
Emili alinyamaza '_'kwa vile'_' kugombana na rafikize. |
| kwa maana, kwa kuwa |
Aria alipigwa na butwaa '_'kwa maana'_' mpenzi wake aligeuka kuwa mwalimu wake. |
| kwani |
Melisa alijificha '_'kwani'_' hakutaka kuonekana na Spensa. |
| kwa minanjili ya |
Chali alitembea mwendo huo wote '_'kwa minanjili ya '_' kuongea na Katosha. |
| maadam |
Wanawake katika familia hiyo hawali maini '_'maadam'_' mama mkongwe alilaani maini katika familia hiyo. |
| madhali |
'_'Madhali'_' sote tuko hapa, tunaweza kuanzisha mkutano mapema |
Kuonyesha Matokeo
| basi, hivyo basi |
Umekula ng'ombe mzima, '_'hivyo basi'_' huna budi kumalizia mkia. |
| kwa hivyo |
Alipatikana na makosa ya kumnajisi bintiye, '_'kwa hivyo'_' akahukumiwa miaka kumi gerezani. |
| ndiposa |
Mama Kelele alipenda kuongea sana, '_'ndiposa'_' wakamkata midomo. |
Kulinganisha
| kama, sawa na |
Kunywa pombe ni '_'kama'_' kujichimbia kaburi mwenyewe. |
| kulingana na |
Mwalimu Makunza hafanyi kazi '_'kulingana na'_' maadili ya shuleni. |
| kuliko, zaidi ya |
Talia ni mfupi '_'kuliko'_' Nuru |
| vile |
Mganga Daimoni hutibu '_'vile'_' alivyofunzwa na Mganga Kuzimu. |
Kuonyesha Kitu kimoja kama sehemu ya kingine
| kati ya |
Vitatu '_'kati ya'_' vitabu hivi vimepigwa marufuku. |
| miongoni mwa |
'_'Miongoni mwa'_' walioachiliwa, ni Ngiri na Mende. |
| baadhi ya |
'_'Baadhi ya'_' wasichana kutoka Vikwazoni hawaheshimu miili yao. |
| mojawapo |
'_'Mojawapo ya '_' maembe uliyochuma yameoza. |
Kuonyesha Kitu kufanyika baada ya kingine
| kisha |
Soma mfano huu '_'kisha'_' usome sentensi ifuatayo. |
| halafu |
Alichukua kisu '_'halafu'_' akatokomea gizani. |
Kuonyesha Kitu kufanyika badala ya kingine
| badala ya |
Mapepo yalimchukua Shakawa '_'badala ya'_' bintiye |
| kwa niaba ya |
Mama Roga alitoa hotuba '_'kwa niaba ya'_' mumewe. |
Kuonyesha Uwezekano
| labda, pengine |
Sina pesa leo, '_'labda'_' uje kesho. |
| ama, au |
'_'Ama'_' Anita '_'au'_' Katosha anaweza kuja. |
| huenda |
'_'Huenda'_' kesho ikifika, Mungu atende miujiza. |
Kuonyesha Masharti
| bora, muradi |
Sitakuuliza '_'bora tu'_' usichelewe. |
| ikiwa, iwapo |
'_'Ikiwa'_' huna jambo muhimu la kusema, nyamaza. |
