NGE na NGALI
Nge na Ngali hutumika kuonyesha uwezekano au majuto. Kitendo fulani hakikutokea kwa sababu ya kitendo au hali nyingine ambayo haikutimilika. Kwa kifupi, kuna vitendo au hali mbili zinazotegemena; kwa hivyo hali ya kwanza ikitokea kuna uwezekano wa kitendo cha pili kufanyika.
Ni hatia ya kisarufi kuchanganya NGA na NGALI katika sentensi moja. Ikiwa kipande cha kwanza kimetumia NGE, tumia NGE katika kipande cha pili n.k
a) NGE
Nge hutumika kuonyesha kwamba kitendo fulani hakijafanyika na kwa hivyo jambo fulani halijatokea lakini kuna uwezekano wa kufanya kitendo hicho na jambo hilo litokee.
k.m
- Ni'_'nge'_'kuwa na pesa ni'_'nge'_'nunua simu => Sina pesa wala sikununua simu, lakini nikipata pesa saa hii, ninaweza kununua simu
- Ni'_'nge'_'jua nyumbani mwake ni'_'nge'_'mtembelea => Sijui nyumbani kwao wala sijamtembelea, lakini nikijua nitamtembelea.
b) NGALI (au NGELI)
Ngali hutumika kuonyesha kwamba kitendo fulani hakijafanyika na kwa hivyo jambo fulani halijatokea wala hakuna uwezekano wa kufanya kitendo hicho. Hutumika hasa kuonyesha majuto.
k.m
- Ni'_'ngali'_'fika mapema ni'_'ngali'_'mpata kabla aondoke => Sikufika mapema, hivyo basi sikumpata, wala siwezi kumpata kwa sababu nishachelewa naye ashaondoka
- U'_'ngali'_'msikiza mwalimu, u'_'ngali'_'pita mtihani => Hukumsikiza mwalimu na hivyo basi hukupita mtihani, wala hakuna uwezekano wa kumsikiza wala kupita mtihani.
Kukanusha NGE na NGALI
Tunapokanusha NGE na NGALI, tunamaanisha kwamba kitendo cha pili kilifanyika tu kwa sababu kitendo cha kwanza kilikuwa kimefanyika. Kama jambo la kwanza halikundeka, jambo la pili halingetokea.
Tunakanusha kwa kuongeza kiungo 'SI' =>
{
NGE => SINGE,}
NGALI => SINGALI
Mifano ya Ukanushaji
| SENTENSI | KUKANUSHA | |
| 1. | Runinga i'_'nge'_'anguka, i'_'nge'_'haribika. | Runinga i'_'singe'_'anguka i'_'singe'_'haribika. |
| 3. | U'_'nge'_'jua nini nichokiwaza, labda i'_'nge'_'kuwa rahisi kukupata. | U'_'singe'_'jua nini nichokiwaza, labda i'_'singe'_'kuwa rahisi kukupata. |
| 1. | Changarawe i'_'ngali'_'kuwa chakula, tungalishiba milele | Changarawe i'_'singali'_'likuwa chakula, tu'_'singali'_'lishiba milele |
| 1. | Laiti ni'_'ngali'_'jua, ni'_'ngali'_'okoka nilipokuwa na wakati | Laiti ni'_'singali'_'lijua, ni'_'singali'_'okoka nilipokuwa na wakati |
Maana: => kitendo kilifanyika kwa sababu kingine kilifanyika
- Ni'_'singe'_'kuwa na pesa ni'_'singe'_'nunua simu => Nilinunua simu tu kwa sababu nilikuwa na pesa; kuwa na pesa ndiko kulikoniwezesha kununua pesa.
- Mvua i'_'singali'_'nyesha, tu'_'singali'_'vuna. => Tulivuna kwa sababu mvua ilinyesha; kunyesha kwa mvua ndiko kulitufanya tuvune.